Çocukların soruları yanıtlanmalı ve duygusal gereksinimleri karşılanmalı
Çocuklar direkt maruz kalmasalar da çeşitli yayın organlarındaki savaş haberlerinden olumsuz etkilenebiliyor. Savaşla ilgili yıkıcı haber ve manzaralara maruz kalan çocukların dehşet ve çaresizlik yaşadığını belirten uzmanlar, hisleriyle başa çıkmada şimdi gereğince gelişmeyen çocuklar için bu durumun travmatik bir yaşantı olacağını tabir ediyor. Uzmanlar, hakikat rol model olabilmeleri için ebeveynlerin yaşadıkları gerilim hissiyle başa çıkmaları gerektiğini vurguluyor ve çocukların sorularını karşılıksız bırakmamalarını, duygusal gereksinimlerini karşılamalarını tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, savaş devirlerinde çocukların psikolojilerine ait değerlendirmelerde bulundu.
Savaşlar yok olma korkusu yaşatıyor
Çocuklar savaşa direkt maruz kalmamış olsalar da radyo, televizyon üzere çeşitli yayın organlarında yer alan savaş haberleri nedeniyle dolaylı olarak olayın kurbanı haline gelebildiklerini belirten Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, “Savaşla ilgili yıkıcı haber ve imgelere maruz kalan çocuklarda ağır dehşet ve çaresizlik hisleri kendini gösteriyor. Çocukların mana veremediği bu yıkıcılık, dünyanın inançsız ve örseleyici bir yer olduğunu düşünmelerine ve yok olma korkusu yaşamalarına neden oluyor.” dedi.
Üzüntü, huzursuzluk ve öfke sık görülüyor
Korkunun makul bir seviyede hissedildiğinde kişinin kendini koruyarak hayatta kalmasını sağladığını tabir eden Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, kelamlarına şöyle devam etti:
“Korku, insan hayatında fonksiyonel yanı olan bir histir. Fakat bu his, kişinin baş etme kapasitesinin üzerine çıktığı şiddetli durumlarda travmatik tesir yaratıyor. Ağır çaresizlik, güvensizlik ve endişe hisleriyle başa çıkmada şimdi gereğince gelişmeyen çocuklar için bu durumun travmatik bir yaşantı olacağını söyleyebiliriz. Savaşa bağlı ağır gerilim yaşayan çocuklarda keder, huzursuzluk ve öfke sık görülen hislerdir. Savaşla ilgili istenmeyen imajların zihinde canlanması, travmatik yaşantıyı anımsatan durumlardan kaçınma, uyku bozuklukları, kabus görme, iştah değişiklikleri, dikkatin sürdürülmesinde zahmet ve geleceğe yönelik tasalar sıkça görülen durumlardır.”
Psikolojik dayanıklılıkları değişebiliyor
Çocukların etkilenme seviyelerini maruz kaldıkları durumun şiddeti ve kişisel özelliklerinin belirlediğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, “Bomba sesleri, kanlı, parçalanmış vücutlar üzere yıkıcılığın daha şiddetli olduğu ya da ağır çaresizlik hislerine sebep olan meskenini, okulunu terk etme, aile bireylerini kaybetme, oyuncaklarını kaybetme üzere manzaralara maruz kalan çocuklar kuşkusuz daha ağır gerilim yaşayacaklardır. Bunun yanında, her çocuğun gerilimli ömür olayından etkilenme seviyesi birebir değildir. Birtakım çocukların ruhsal dayanıklılığı daha yüksek olabilir, birtakım çocuklar ise birebir durum karşısında daha savunmasız reaksiyonlar gösterebilir. Çocukların gerilimle başa çıkma marifetleri, zeka seviyeleri ve yaş gelişim seviyeleri üzere faktörler de travmatik yaşantıdan etkilenme seviyelerini belirliyor.” tabirlerini kullandı.
Ebeveynler yanlışsız rol model olmalı
Öncelikle yetişkinlerin savaşa yönelik yaşadıkları ağır gerilim hissiyle başa çıkabilmesi gerektiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, “Yetişkinler çocuklarına bu bahiste hakikat model olmalı. Çocuklar bu devirlerde biraz daha duygusal yakınlık ve etkileşime gereksinim duyabilir. Ebeveynler çocukların duygusal gereksinimlerini karşılayabilmeli.” dedi ve tavsiyelerini şöyle sıraladı:
- Ebeveynlerin dikkat etmesi gereken en kıymetli husus, çocukların savaşla ilgili yıkıcı haber ve imgeleri izlemesine pürüz olmaktır fakat önüne geçilemeyen bir durum oluştuysa yetişkin en azından çocuğun yanında bulunmalı ve açıklamalar yaparak travmatik etkiyi hafifletmeye çalışmalı,
- Bu süreçte çocuklar yaşananları manalandırmak için çok fazla soru sorabilirler. Yetişkinler de çocukları bu üzücü olaydan korumak için soruları karşılıksız bırakabilir ya da unutturmaya çalışabilirler. Fakat çocuğun soruları cevaplanmadığında çocuk yanılgılı niyetler geliştirebilir ve sorun karşısında kendisini yalnız ve anlaşılmamış hissedebilir. Yetişkinler bu durumlarda çocukların gelişim özelliklerini göz önüne alarak anlaşılır ve kolay karşılıklar vermeliler,
- Ergenlerin ise toplumsal yardım çalışmalarına katılmalarına müsaade verilebilir ve bu hususta cesaretlendirilebilirler. Bu tıp sorumluluklar alan gençlerin gelecekle ilgili karamsarlıkları azalabilir. Gençlerde denetim algısı gelişirken umut üzere olumlu hisleri deneyimlemelerine fırsat sağlanmış olur.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
