Halkla Münasebetlerin gelişim sürecinde başta ‘Basın Ajansı Modeli’ olmak üzere irtibat stillerine nazaran değişen birçok farklı model tasarlandı. Basın ajansı modelinin temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğunu belirten uzmanlar, kaynaktan gaye kitleye yanlışsız tek istikametli bir irtibat sürecine dayalı olmasının en değerli özelliği olduğunu vurguluyor. Uzmanlar; 1920 ve sonrasında kamuoyu bilgilendirme modeli, iki taraflı asimetrik model ve iki istikametli simetrik modellerin Halkla İlgilerin gelişim sürecine dahil olduğunu söz ediyor.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Halkla Bağlantılar ve Tanıtım Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Özge Akbaş, basın ajansı modeli ve akabinde üretilen tanıtım modelleri ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Temelinde tanıtım fonksiyonu var
Tarihsel açıdan Halkla Alakaların gelişimi dikkate alındığında o devrin şartlarına bağlı olarak uygulanmış bağlantı üsluplarına nazaran halkla bağlantılar modelleri olduğunun görüldüğünü belirten Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, “Grunig ve Hunt’ın halkla ilgiler modellerinden birincisi olarak görülen ‘Basın ajansı modeli’, temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğu bir modeldir. 19. yüzyılın birinci yarısında yaşanan endüstriyel ihtilal, ticarileşmeyi merkeze alan faaliyetlerin yayılmasına yer hazırladı. Bu model kapsamında bilhassa kamunun dikkatini çekecek rastgele bir bahis hakkında tanıtım faaliyetlerine yer verilirken, kesin gaye ise basında yer bulmak olarak görülmektedir.” dedi.
Tek taraflı bağlantı sürecine dayanıyor
Basın ajansı modelinin en değerli özelliğinin kaynaktan gaye kitleye yanlışsız tek taraflı bir irtibat sürecine dayanması olduğunu tabir eden Uğurlu, “Bu noktada bildirinin doğruluğu, emniyetli olması üzere konular art planda kalırken, tek taraflılık ve yarı gerçekler basın ajansı modelinde kullanılıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde bu periyot içerisinde birçok basın casusu, kahramanlar yaratarak onları tanınan hale getirip kamuoyunun ilgi ve dayanağını toplamak ismine gerçekleri çarpıtmaktan kaçınmadı.” diye konuştu.
1920’de kamuoyu bilgilendirme modeli ortaya çıktı
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, gerek iş dünyası gerekse siyasal irtibat kampanyaları dahilinde gerçekleştirilen manipülasyon teknikleri ile magazin yahut haber kıymeti taşımayan içerikleri gaye kitlelerle paylaşan bir yaklaşımın karar sürdüğünü söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Basın ajansı modelinden sonra ‘kamuoyu bilgilendirme modeli’, 1920 yılında ortaya çıkmış ve iki istikametli simetrik modelin uygulanışına kadar gündemde olmuştur. Ivy Lee ortaya atmış olduğu Prensipler Bildirisinde bu modelin gayesini açıkça söz ediyor ve halkla alakalar mesleğinin gelişimi açısından da epey kıymetli bir atak olarak nitelendiriyor. Buna nazaran yapılan halkla alakalar çalışmalarında gerçek ve eksiksiz bilgi sunma amacıyla yola çıkılıyor. Böylelikle maksat kitlenin zihnini meşgul edebilecek temelsiz bilgiler engellenmiş oluyor. Bunun en değerli destek noktası da kurumun imajının amaç kitlenin zihninde olumlu olmasına imkan sağlamasıdır. İki taraflı asimetrik model ise karşılıklı fakat istikrarsız bir irtibata dayanıyor ve ikna sürecini merkeze almasından ötürü gerçek halkla bağlar çalışmalarının temelini oluşturuyor.”
En değerli dinamik geri bildirim
İki istikametli asimetrik modelin temsilcisi olan E. Bernays’in bu modelle birlikte halkla alakalar faaliyetleriyle amaçlanan tavır ve davranış değişikliğinin oluşturulması için birçok aktiflik gerçekleştirdiğini söz eden Uğurlu, “Bu model içerisindeki en değerli dinamik, maksat kitleden alınacak geri bildirim olarak görülüyor. Lakin alınan geri bildirim, yalnızca ikna gayesiyle kullanılıyor. Dört halkla münasebetler modelinin sonuncusu ‘iki istikametli simetrik model’dir. Bu modelin en kıymetli özelliği kurumlar ve maksat kitleleri ortasındaki ortak noktaların keşfedilmesi, ortaya çıkartılması, gerekli bildirimlerin alınmasıyla bunların kurum siyasetlerine ve tahlil stratejilerine yansıtılmasıdır.” dedi.
İletişim dinamikleri değerli ipuçları veriyor
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, ‘Bugünkü halkla ilgiler uygulamaları, kurumların gaye kitleleriyle kurmuş oldukları bağlantıda onların gereksinim ve beklentilerinin fark edilmesi, kıymetlendirilmesi ve uygulamaya geçilmesini odak noktasına alıyor.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Halkla bağlar alanının ülkülerini kapsayan toplumsal sorumluluk, etik, sürdürebilirlik, gönüllülük üzere kavramların değerinin artması da kurumların maksat kitleleriyle kurdukları bağlantının temelini oluşturuyor. Bir toplumdaki iletişim dinamikleri, kamuoyu süreçlerinin yönü ve içeriği hakkında birinci önemli ipucunu verir. Bu iletişim dinamiklerinin bilinmesi, halkla ilişkiler programlarının planlanması, maksat kitle olarak kamu tahlilleri ve ilgili medya tekniklerin saptanması açısından da son derece önemlidir. Halkla ilişkiler, tüm iç ve dış gaye kitle ile müspet ilişkiler geliştirme ve örgütsel amaçlarla toplumsal beklentiler ortasında tutarlılık kurma hedefiyle iletişim faaliyetlerinde bulunmaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
