Yeşilay, ulusal paydaşların ve memleketler arası gözlemcilerin de iştirakiyle 8 Mart Dünya Bayanlar Günü’nde Bayanlarda Bağımlılık ve Düzgünleşme Süreci 1. Ulusal Forumu’nu düzenledi. Webinar’ın açılış konuşmasını yapan Yeşilay İdare Konseyi Üyesi Ülkenur Büke, “Bağımlılıkların önlenmesi ve bağımlılıklarla gayrete bayanların dâhil edilmesi tüm toplumlar için hayati bir değere sahip” dedi. Bağımlılık durumunda yetişkin bayanlarda ailenin destekleyici olma oranının erkeklere nazaran 2 kat daha düşük olduğunu belirten Klinik Psikolog Melike Şimşek, “Eş olma / anne olma sorumluluğu, ailenin kızı olma sorumluluğu bayanları tedaviye başvurma konusunda engelliyor” tabirlerini kullandı. Dünyada uyuşturucu husus kullanan 3 bireyden 1’i bayan ama tedavi görenlerin oranına bakıldığında 5 şahıstan yalnızca 1’inin bayan olduğunu belirten Yeşilay İdare Konseyi Üyesi Dr. Esra Albayrak ise “Konu bağımlılık olunca bunu kıymetli bir halk sıhhati stratejisi olarak düşünmek, bayanın maruz kaldığı eşitsizliği göz önünde bulundurmak gerekir” dedi.
Yeşilay, 8 Mart Dünya Bayanlar Günü’nde “Kadınlarda Bağımlılık ve Düzgünleşme Süreci 1. Ulusal Forumu”nu düzenledi. Çevrim içi olarak gerçekleşen forumda, bayanların alkol ve unsur bağımlılığı alanında karşılaştığı damgalama ve ayrımcılık bahislerine dikkat çekilirken, bağımlılığı olan bayanların tedaviye ulaşma yolunda önüne çıkan mahzurların de altı çizildi.Açılış konuşmasını Yeşilay İdare Heyeti Üyesi Ülkenur Büke’nin yaptığı çevrim içi aktiflikte Uzman Psikolog Dr. Melike Şimşek de “Kadın alkol-madde kullanıcılarıyla yapılan çalışmalar”, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı Toplumsal Hizmet Uzmanı Elmas Tokmak “Bağımlı Bayanlara sunulan hizmetler ve müracaat sayıları”, Dr. Öğr. Üyesi Başak Ünübol “AMATEM’lerdeki bayan hastalar” başlıklı sunumlarını gerçekleştirdi. Yeşilay İdare Heyeti Üyesi Dr. Esra Albayrak ise kapanış konuşması yaptı.
Açılış konuşmasında bağımlılıkların önlenmesinin ve bağımlılıklarla çabaya bayanların dâhil edilmesinin tüm toplumlar için hayati bir ehemmiyeti olduğunu vurgulayan Yeşilay İdare Heyeti Üyesi Ülkenur Büke şunları söyledi:
“Yeşilay, bağımlılıklarla 102 yıldır uğraş eden, alanında başkan bir sivil toplum kuruluşu. Bugün de bağımlılık ve bayan konuşacağız. Ülkemizin ve dünyamızın sağlıklı, hayat maharetleri yüksek, bağımlılık yapan her çeşit unsur ve davranışa ‘hayır’ diyebilen bireylerini yetiştirmede bayanların yerleri doldurulamaz. Bağımlılıklar ve bayan temalarına bakıldığında ülkemizdeki durum, global bilgilere kıyasla, optimist bir tablo çiziyor. Pandemi, dünyada tüm sıhhat sistemlerini değerli ölçüde sekteye uğratmış, bayanlar konusunda var olan zorlukları artırmış, bilhassa bayanların tedavi ve rehabilitasyona ulaşım imkânlarını azaltmışken Yeşilay ailesi olarak bizler, öncelikle tedbire başta olmak üzere pek çok faaliyetimizi çevrim içi platformlara taşıyarak bağımlılıklarla uğraşımıza sürat kesmeden devam ettik. Ayrıyeten bu güçlü periyotta, misal biçimde YEDAM’larımızda hizmete giren COVID-19 Ruhsal Dayanak Çizgilerimiz ile bireyleri pandeminin yarattığı gerilimle başa çıkabilmeye ve bağımlılık kıskacına düşmemeye yönelik destekledik. Bağımlılıklarla gayretimize bundan sonraki devirlerde de birebir azim ve istekle devam ederken, forumumuz iştirakçilerinin uzmanlık ve deneyimlerini dinlemek ve bu verimli platform üzerinden paylaşım yapmak bizler için eşsiz kıymettedir.”
Kadınlar bağımlılık konusunda yalnız bırakılıyor
Kadın olmanın bağımlılıktaki yansımalarını birçok açıdan ele alan Klinik Psikolog Melike Şimşek, alkol ve unsur kullanıcısı bayanlarla yapılan çalışmalara değindi. Şimşek, araştırmaların bayanların hususları sıklıkla meseleleri kendi kendilerine tedavi etme gayesiyle kullandığını gösterdiğini vurgulayarak konuşmasında şunları belirtti:
“Türkiye’de 6 farklı coğrafik bölgeden 975 kişinin iştirakinden elde edilmiş bilgilere baktığımızda bayanlarda bağımlılığın zorluklar sebebiyle başladığını, ayrıyeten bağımlı bayanların bağımlı erkeklere oranla 2 kat daha yalnız olduğunu görüyoruz. Araştırmada bayanların bağımlılık konusundaki yalnızlığını ortaya koyan iki bilgi öne çıkıyor. Yetişkin bayanlarda ailenin destekleyici olma oranı, erkeklere nazaran 2 kat daha düşük. Erkekler bağımlılık kelam konusu olduğunda aile tarafından sahiplenilirken ve tedavi sürecinde aile yanında olurken bayanlarda durum çok farklı. Tekrar yetişkin bayanlarda eşin destekleyici olma oranı, erkeklere nazaran 4 kat daha düşük. 2015 yılından beri YEDAM’larda fizikî olarak edindiğimiz tecrübeler de bu dataları kanıtlıyor; bir erkek eş bağımlı olduğunda bayan ne olursa olsun her görüşmede onun yanında olurken, bayan eş bağımlı olduğunda erkeğin bayana nazaran 4 kat az eşinin yanında olduğunu görüyoruz.”
Kadınlar meskenin ya da çocuğun bakım sorumluluğu nedeniyle tedaviye başlayamıyor
Kadınların tedaviye başvurmalarını olumsuz tarafta etkileyen birçok faktör olduğunu ve bunların genelde bayanların toplumdaki rolü sebebiyle meydana geldiğini vurgulayan Şimşek, “Eş olma / anne olma sorumluluğu, ailenin kızı olma sorumluluğu bayanları tedaviye başvurma konusunda engelliyor. Örneğin, tedavi ayaktan ya da yatış formunda bir vakit gerektiriyor lakin birçok bayan meskenin ya da çocuğun bu süredeki bakım sorumluluğu sebepleri ile tedaviye başlayamıyor. Birçok bayan ise bağımlılığı sebebiyle aileleri hakkında konuşulmaması için tedaviye başvurmaktan çekiniyor. Aslında tedaviye başvurma kısmında sorun yaşasalar da bayanların birinci 1-2 görüşmeden sonra erkeklere oranla tedaviyi daha güzel devam ettirdiği görülüyor. Bu da bize bayanlara tedavi hizmetlerini tanıtmak, onların bu adımı atmalarını sağlamak için daha fazla çalışmamız gerektiğini gösteriyor. Başka yandan bayanların kent dışından tedavi alacak imkânları olmadığını biliyor, buradan yola çıkarak tedavilerimizdeki kapalılık vurgusunu yapmanın kıymetini bir sefer daha anlıyoruz. Araştırmanın bulgularından biri bayanlara özel merkezler yahut müdahale programlarının olması gerektiğini gösteriyor. Biz YEDAM’larda uzun yıllardır bayanlara özel müdahale programları uyguluyoruz. Yeşilay olarak, aktüel bilgiler ışında uyguladığımız teknikler ile bağımlılığı olan her bayana el uzatmak için merkezlerimizde bekliyoruz” dedi.
“Kadınların ‘kadın’ oldukları için yaşadıkları zorluklar var”
Forumun ana çıktılarının sonraki toplantı ve çalışmalar için herkese çok tesirli bir temel sağladığına yürekten inandığını belirten Yeşilay İdare Heyeti Üyesi Dr. Esra Albayrak ise kapanış konuşmasında şu mevzulara değindi:
“Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Hata Ofisi’nin (UNODC) 2015 yılı bilgilerine nazaran globalde uyuşturucu unsur kullanan her üç şahıstan biri bayandır. Ama tıpkı bilgilere nazaran, uyuşturucu unsur kullanımına yönelik tedavi gören her beş bireyden sırf biri bayandır. Bu dataların ne derece çarpıcı ve derin tesirlere sahip olduğunu ve salt bağımlılıklar alanını da aşarak, sıhhat başta olmak üzere pek çok sürdürülebilir kalkınma siyasetine sekte vurduğunu her gün fark ediyoruz. Bağımlılığın bir halk sıhhati sorunu olarak ele alındığı forumumuzda yinelendiği üzere, bağımlı bayanların tedavi ve rehabilitasyonda karşılaştığı pürüzlerin ortasına her geçen gün, bayanların global manada yapısal olarak karşılaştıkları yeni bir zorluk eklenmektedir. Bu halde hem bayanların ‘kadın’ oldukları için yer yer yaşadıkları zorluklar, hem de bağımlılığı olan bayanların karşılaştıkları zorlukların birbiri içine geçmesiyle önemli bir sorun yumağı ile karşı karşıya geldiğimizi söylemeliyiz. Hasebiyle, sorun yumağı haline gelen bayan ve bağımlılıkların kesişimi noktasına dair hemen aksiyon alınması çok kıymetlidir.”
Kadınlara özel tedavi hizmeti sunulması gerekiyor
Hizmet sağlayıcıların dahi bağımlılığı olan bayanlara karşı kalıplaşmış algı ve tavırların gözlendiğini belirten Albayrak, “Kişinin etrafı yahut sıhhat çalışanından gördüğü damgalama ve ötekileştirmenin, derecesi ne olursa olsun, bayanların tedaviye erişimini zorlaştırıyor ve tedaviye başlayan bayanların ise yer yer bu süreçlerini yarım bırakmayı seçmelerine sebep oluyor. Ek olarak, bağımlılıkların tedavisinde ‘cinsiyete dayalı şiddet’ odağının gereğince yerleşmemiş olması da değerli bir alan olarak karşımıza çıkıyor. Cinsiyete dayalı şiddete maruz kalan bayanların çeşitli unsurlara bağımlılık geliştirmesi yahut var olan bağımlılıklarının artması noktasında odaklanmak, hatta erkeklere yönelik tasarlanmış tedavi programlarına, cinsiyete dayalı şiddet perspektifinin yerleştirilmesi gerekiyor” dedi.
Bu durumlardan hareketle bayanlara özel tedavi hizmeti sunulması gerektiğinin altını çizen Albayrak sözlerini, “Bağımlılıklar ve bayanın durumuna bakacak olursak; örneğin alkol bağlamında gördüğümüz üzere, gebe olan, bunu planlayan yahut riski bulunan bayanların alkol kullanımı önemli manada risk taşıyor. Bu bayanların hem kendileri hem dünyaya getirecekleri çocukların sıhhatleri ve bilhassa Fetal Alkol Spektrum Bozuklukları üzere hastalıklardan korunmaları için, bu hususlarda şuurun artırılması ve tedbire çalışmalarına yük verilmesi gerekiyor. Bu noktada hedeflenen kümeleri öncelemek de strateji olarak yerinde olacaktır. Dediğimiz üzere, mevzu bayan ve bağımlılıklar olunca, hususa tek bir açıdan bakmak yetersiz kalıyor, bu bayanların dünyaya getireceği çocukların sıhhat ve gereksinimlerinin birincil öncelik olarak görülmesi gereği ortaya çıkıyor. Sunumlarda da değinildiği üzere, husus bağımlılık olunca bayanları tek bir birey olarak ele almak yerine bunu kıymetli bir halk sıhhati stratejisi olarak düşünmek, bayanın maruz kaldığı eşitsizliği göz önünde bulundurmak gerekir. Türkiye’de, global bilgilere oranla, bahsettiğimiz eşitsizlik mevzularına ait çalışmalar âlâ durumdadır. Bu durum, hiç kuşkusuz ki sevindiricidir, fakat tekrar de çalışmalarımızı canla başla sürdürmeye devam etmek durumundayız ve buna da kararlıyız” şeklinde sonlandırdı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
