Ege Üniversitesi (EÜ) Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü tarafından Meslek Söyleşileri kapsamında “Kızılderili Lisanları ile Türk Lisanının İlişkisi” söyleşisi düzenlendi. Çevrimiçi olarak gerçekleştirilen söyleşinin yönlendiriciliğini EÜ Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Türk Lisanı ve Lehçeleri Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeki Kaymaz yaptı. Aktifliğe konuşmacı olarak Uşak Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özgür Ay katıldı. Doç. Dr. Ay, Kızılderili lisanları ile Türk lisanı ortasındaki benzerlikleri ve kültürel ögeleri dinleyicilerle paylaştı.
Sunumunda Kızılderililerin karakteristik özelliklerinden ve halkın gözündeki kimliklerinden kelam eden Doç. Dr. Ay, Amerika’nın tarihi ve o topraklarda yaşayan geçmiş uygarlıklar ile ilgili bilgiler verdi. Kızılderili lisanlarının, Amerikan yerlilerinin lisanlarını temsil ettiğini söyleyen Doç. Dr. Ay, Kızılderili lisanları ile Türk lisanları ortasındaki kontağa dikkat çekti. Bu benzerliğin Cumhuriyetin birinci yıllarında Mustafa Kemal Atatürk ve grubu tarafından araştırıldığını söz eden Doç. Dr. Ay, “Türk tarihine büyük ilgi duyan ve en eski medeniyetler ile Türklerin ilgisi olma ihtimalinin araştırılmasını isteyen Atatürk, Kolomb öncesi Amerika medeniyetleriyle de ilgilenmişti. Meksika Maslahatgüzarı Tahsin Mayatepek, Atatürk’ün isteği üzerine o ülkede kimi araştırmalar yapmış ve Türk izleri hakkında bir rapor sunmuştu.” diye konuştu.
“Her iki lisan ortasında ses denkliği bulunuyor”
Sunumunda Türk lisanı ile Kızılderili lisanları ortasındaki emsal sözleri inceleyen Doç. Dr. Ay, “Amerika yerli lisanlarıyla, Türk lisanları ortasında 300’den fazla emsal söz bulunmakta. Yapılan araştırmalara nazaran, Kızılderili lisanlarıyla Türk lisanı ortasında direkt görülebilecek ses denklikleri var. Lakin birtakım sözler tıpatıp tıpkı olsa da anlamca birbirlerinden çok uzak. Örnek olarak, Güney Amerika’daki ‘Arda’ sözüyle, Meriç Irmağı civarındaki ‘Arda’ sözlerinin manaca ilgisi yok.” diye konuştu.
Yalnızca lisanların değil, kültürlerin de epeyce misal olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Ay, devlet idaresinden adet ve törelere, sanat anlayışından ulusal sembollere ve kullanılan takvimlere kadar birçok ortak tarafın olduğunu belirtti. Bu durumun eski medeniyetler ortasındaki bağlantıyı ortaya koyduğunu tabir eden Doç. Dr. Ay, “Sadece lisan ile ilgili bulgular değil, kültürel ve inançsal pek çok öge Türkler, Kızılderililer ve Amerika’daki eski medeniyetler ortasındaki alakayı ortaya koymakta. Amerika’ya bir değil; birkaç Türk ve Proto Türk göçü olduğu, dilbilimsel araştırmalar sonucu neredeyse mutlaklaşmış. Bu göçlerin en eskisi, büyük bir kalabalık kitle halinde olmuşsa da ana lisan kaybedilmeyip, yerlilerin lisanıyla kaynaşarak yapısını koruma etmiş olabilir. Türklerin de, Moğolların da atası olan ve İç Asya’da yaşayan bu çok eski ırkın bir kolu Amerika’ya göçerek bugünkü Kızılderililerin de atası olmuş. Türklerle olan bu tek koldan uzak akrabalık, Amerikan yerli lisanlarındaki Türklük ögelerinin açıklanmasına yardımcı olabilir. Lakin tüm bu kanıtlar, yapılacak daha teknik ve detaylı araştırmalarla desteklenmeye muhtaç.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
