Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi Bilişsel Psikoloji Laboratuvarında yer alan “Ege Yüz Tanıma Laboratuvarı” yüz tanıma hünerinin altında yer alan kişisel farklılıkları incelemek üzere çalışmalarını sürdürüyor. Yürütülen çalışmalar, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) başta olmak üzere, EÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından da destekleniyor. EÜ Edebiyat Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sonia Amado tarafından yürütülen ve Doç. Dr. Aycan Kapucu Eryar’ın araştırmacı olduğu “Yüz Tanıma Becerisindeki Ferdi Farklılıkların Açıklanmasında Yüz Sürece Stratejilerinin Rolü” projesi kapsamında yüz tanıma teknolojisine yönelik kıymetli datalar elde ediliyor.
“Yüz tanıma hünerini hayatın her alanında kullanıyoruz”
Yüz tanımanın toplumsal bir varlık olan insanın günlük hayatında daima olarak kullandığı bir marifet olduğunu tabir eden Prof. Dr. Sonia Amado, “Günlük hayatımızda bir insanı tanımak, ne düşündüğünü anlamak, ne hissettiğini sezmek üzere birçok şey için yaptığımız birinci iş, yüzüne bakmak oluyor. Bu bağlamda, yüz tanıma mahareti bireylerin toplumsal alakalar kurabilmeleri, var olan toplumsal bağlarının tertip ve devamlılığının sağlanabilmesi, şahısların güvenliklerinin tesisi bakımından ehemmiyet arz eden bir marifet olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıyeten yüzleri gerçek bir formda tanımlayabilmenin ve ayırt edebilmenin, güvenlik görevliliği, pasaport denetim memurluğu üzere mesleklerde hatalının tespit edilmesi, görgü tanıklığı üzere olaylarda çok daha büyük değer taşıyan bir marifet olduğu görülüyor. Yüz tanıma hüneri, günlük hayatta eforsuz olarak gerçekleştirdiğimiz bir marifet olarak görünse de; son yıllarda bu alana yönelik yapılan araştırmalar herkesin yüz tanıma marifetine eşit seviyede sahip olmadığını gösteriyor. Rastgele bir nörolojik sıhhat sorunu olmayan misal profilli şahıslar ortasında bile çok büyük farklılıklar gösterebiliyor. Bazıları bir kere gördüğü bir yüzü ortadan uzun vakit geçse de unutmazken; bazıları ise, en yakınlarının yüzünü bile hatırlamakta zorlanabiliyor. Günümüzde 100 kişi içerisinden yalnızca iki kişinin ‘Süper Yüz Tanıyıcı’ olduğu varsayılıyor. Bu şahıslar sokakta, konserde, sinemalarda ya da dizilerde çok kısa sahnelerde gördükleri figüran oyuncuları dahi öbür bir yerde gördüklerinde çabucak hatırlayabiliyorlar. Dünyanın metrekare başına en fazla mobese kamerası bulunan kentlerinden biri olan İngiltere’nin başşehri Londra’da yüz tanıma üzerine yapay zekâ sistemleri geliştiriliyor. Lakin Üstün Yüz Tanıyıcı bireyler, yapay zekâdan bile daha düzgün formda yüzleri tanıyabiliyor. Bu sebeple, Londra’da bu bireylerden oluşan bir takım kurulmuş. Bu bireyler, aranan şahısları toplumda tespit etmek üzere polis ofisine bağlı olarak çalışıyorlar” dedi.
“Deneyimli araştırmacıların yetişmesine imkan sağlıyoruz”
Yüz tanımada gözlenen ferdî farklılıkların daha uygun saptanması için çok sayıda iştirakçiye muhtaçlık duyduklarına dikkat çeken Prof. Dr. Amado, “Laboratuvarımızda yürütülen çalışmalarda bilhassa bireylerin yüzleri nasıl bir strateji ile incelediği ve yüz tanıma becerisindeki kişisel farklılıkların altında yatan faktörlerden biri olup olmadığı inceleniyor. Bu çalışmalarda davranışsal ve öz bildirimsel ölçümlerin yanı sıra; göz izleme ölçümü de alınıyor. Böylelikle yüz sürece stratejilerine dair kapsamlı bilgiler elde ediliyor. Bilhassa göz izleme ölçümü ile şahısların yüzleri nasıl bir strateji ile incelediğinin, yüz tanıma becerisindeki faktörlerden biri olup olmadığı ele alınıyor. Lisans, yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları kapsamında yürütülen bu çalışmalar ile yüz tanıma alanında tecrübeli araştırmacıların yetişmesine imkan sağlıyoruz. Yüz tanımada gözlenen ferdî farklılıkların daha güzel saptanabilmesi için çalışmalarımızdaki iştirakçi sayısının artmasını dilek ediyoruz. Araştırmamıza iştirak fiyatsız ve katılmayı düşünen bireyler internet üzerinden doldurabilecekleri bir form ile bizimle bağlantıya geçebiliyor” diye konuştu.
Prof. Dr. Amado, “Kişilerin toplumsal bağlar kurabilmeleri, var olan ilgilerinin sistem ve devamlılığının sağlanabilmesi ve güvenlikleri bakımından büyük bir ehemmiyete sahip olan yüz tanıma hüneri ile ilgili çalışmalar hem online, hem de Bilişsel Psikoloji Laboratuvarında yüz yüze iştirakle yürütülüyor. İştirakçiler, laboratuvarda kendi yüz tanıma hünerleri hakkında bilgi sahibi olurken, literatürde gereksinim duyulan kapsamlı bir yüz tanıma testinin gelişimine de dayanak veriyor. Maksat kitlesi 18 yaş üstü bireylerden oluşan projenin araştırma grubunda lisans, yüksek lisans ve doktora tez çalışmalarını yürüten öğrenciler yer alıyor. Araştırmalardan elde edilecek bulguların ulusal ve milletlerarası kongreler, çalıştaylar ve memleketler arası indekslerce taranan mecmualar aracılığıyla paylaşılması planlanıyor. Proje kapsamında geliştirilecek olan “Video Temelli Yüz Tanıma Testi”nin ise, bu alanda çalışan ulusal ve memleketler arası araştırmacıların kullanımına sunulması hedefleniyor” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
