Elektrik faturaları gündemdeki değerini korurken yeni kademeli tarife ve maliyetlere daha yakın fiyatlandırmayla rekabetçi tarafında da hareketlenme tekrar başladı. 2013 yılından itibaren özgürleşen elektrik piyasasında, uzun müddettir isteyen her abone elektrik tedarikçisini değiştirebiliyordu. Fakat 2018 yılında bozulan piyasa şartlarından ötürü tüketicilere kâfi tasarruf sağlanamıyordu. Yeni tarife yapısıyla birlikte işlerin değiştiğini ve rekabetçi piyasa yapısında tekrar canlanmanın sağlanmasıyla tedarikçi değiştiren tüketicilerin yüzde 16’ya kadar daha ucuz fiyattan elektrik faturası ödeyeceğini açıklayan elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme sitesi encazip.com, tedarikçi değiştirme piyasasının ayrıntılarını aktardı.
Elektrik fiyatları ve elektrik piyasası özelleştirmeleri yılbaşında yapılan artırımlarla birlikte gündemdeki en sıcak bahislerden biri olmaya devam ediyor. 2001 yılında başlayan elektrik piyasasının özelleştirme süreci 2013 yılında tamamlanmış ve konutlar de dahil olmak üzere elektrik abonelerinin kıymetli bir çoğunluğu cep telefonu operatörü değiştirir üzere elektrik tedarikçisi değiştirme hakkını elde etmişti. 2022 yılı prestijiyle elektrik abonelerinin neredeyse tamamının tedarikçi değiştirme hakkını elinde bulundurduğu piyasada yaşanan gelişmeler, rekabetin tüketici faydasına oluşmasının önüne geçmişti. Son artırımlarla birlikte elektrik tedarikçisi değiştirme piyasasının yine canlandığını belirten elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme sitesi encazip.com, piyasadaki gelişmeleri tüketicilere aktardı.
Elektrik piyasası 2013 yılından beri serbest
Elektrik piyasasında özgürleşmenin birinci adımları 2002 yılında atılmış ve sadece çok yüksek tüketimi olan tüketicilerle hudutlu olmak üzere elektrik tedarikçisi değişikliği sistemi başlatılmış ve rekabetçi piyasa yapısına geçilmişti. 2013 yılında ise meskenlere de elektrik tedarikçisi değişikliği hakkının verilmesiyle birlikte hür piyasadaki rekabet hızlanmış, 2017 yılına kadar 5 milyon civarında tüketici elektrik tedarikçisini değiştirmişti. 2017 yılında başlayan ve ekonomik göstergelere de yansıyan süreç elektrik piyasasına yansımış; artan döviz kurları, elektrik piyasasında özgür piyasaya yapılan müdahaleler ve alınan kararlar sonucunda piyasadaki rekabet ortadan kalkmış ve özgür tüketici sayısı 2018 yılında 100 binlere kadar gerilemişti. Bu abonelerin tamamı ise misyonlu elektrik tedarik şirketlerinin portföyüne geçmiş ve elektrik fiyatları tam manasıyla devlet tarafından belirlenir hale gelmişti. Ulusal tarife ismi verilen uygulamanın adil fiyatlandırmayı yansıtmaması sonucunda konutlarda kullanılan elektriğin fiyatı düşük tutuldu. Fakat ortaya çıkan fark büyük ölçüde sanayi, ziraî sulama ve ticarethane abone kümelerine yapılan çok yüksek artırımlarla karşılandı. Bu durum da tüm makroekonomik bilgilere yansıdı, artan girdi maliyetleriyle birlikte tüm tüketici eserlerinin fiyatlarında önemli artışlar görüldü.
İş yeri aboneleri yüzde 16, sanayi aboneleri yüzde 6 tasarruf etti
Elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme sitesi encazip.com’un datalarına nazaran, mart ayında elektrik tedarikçisi değiştiren iş yeri abonelerinin nisan ayı faturaları yüzde 16, sanayi abonelerinin elektrik faturaları ise yüzde 6 daha düşük gelecek. Öteki taraftan şubat ayında elektrik tedarikçisi değiştiren abonelerin sayısı, bir evvelki aya nazaran yüzde 127’lik artışla 609 bin 544’e yükseldi. Elektrik piyasasında tedarikçi değiştiren tüketicilerinin sayısının artması, piyasada rekabetin tekrar gelişmeye başladığının habercisi ve bu artışın devam etmesi halinde tüm tüketicilerin görece daha ucuz elektrik kullanabilmesi mümkün olacak.
Evler için de tedarikçi değişikliği mümkün hale geldi
2013 yılında elektrik tedarikçisi değiştirme hakkını elde eden mesken tüketicilerinin bu hakları 2018 yılından itibaren sırf kâğıt üzerinde kaldı ve ulusal elektrik tarifelerinin elektrik maliyetlerinin altında bırakılmasından ötürü tedarikçilerin, mesken abonelerine tasarruflu elektrik tedarik edebilmesi mümkün olamadı. Lakin yapılan son değişikliklerle birlikte yaklaşık beş yıldır birinci sefer mart ayında konut tüketicileri de elektrik tedarikçisi değiştirmeye başladı. Şimdilik daha çok üst kademede elektrik tüketen tüketicilerin maliyet bazlı tarifelerle tasarruf talihi yakaladığı tedarikçi değiştirme süreciyle piyasasının önümüzdeki aylarda hızlanması ve talebin de artmasıyla birlikte düşük tüketim gerçekleştiren tüketicilerin de değerli oranda tasarruf etmesi bekleniyor.
“Zam yapmamak her vakit için tüketicinin lehine değildir”
Elektrik piyasasındaki gelişmeleri pahalandıran güç ekonomisti ve encazip.com’un kurucusu Çağada Kırım, piyasada yaşananları şu biçimde yorumladı:
“2018 yılından beri meskenlerde kullanılan elektriğin fiyatının düşük tutulması için tüm yollara başvuruldu. Bu uğurda özgür piyasa şartlarının büsbütün bir kenara fırlatılmasının yanı sıra konutlardaki elektriğin fiyatının düşük tutulması için üreticinin, esnafın ve çiftçinin kullandığı elektriğe fahiş artırımlar yapıldı. Özgür piyasa şartlarının oluşmaması nedeniyle elektrik fiyatları her geçen gün arttı, konut dışı elektrik fiyatlarının çok yüksek olması da nihayetinde tüm tüketici eserlerinin fiyatlarında fahiş artış yaşanmasına ve tüketicilerin alım gücünün düşmesine neden oldu. Halbuki Avrupa’da yapıldığı üzere özgür piyasa şartları gözetilerek elektrik fiyatlandırması yapılsa ve üretici ile iş yeri elektrik fiyatları, mesken fiyatlarının altında olsa tüketiciler meskenlerinde biraz daha yüksek elektrik faturası ödemesine karşın alım gücü bir oldukça yükselecektir.”
“Tüm abonelerin özgür piyasaya katılmaları teşvik edilmeli”
Elektrik artırımlarının arka planındaki en kıymetli sebebin ise özelleştirmelere karşın tam rekabetçi özgür piyasaya geçişin tamamlanmamasından kaynaklandığını vurgulayan Kırım, kelamlarına şu biçimde devam etti:
“2013 yılında piyasadaki özelleştirmeleri tamamladık ve yola çıkarken 2015 yılında tam rekabetçi piyasaya geçme kararı aldık. Lakin yıllar içinde bu gayeden şaşarak özelleştirmelere karşın piyasaya müdahaleler devam etti ve rekabet şartları bir türlü oluşturulmadı. Elektrik artırımlarının önüne geçmek için tam rekabetçi piyasa yapısına derhal geçilmeli ve tüm abone kümelerindeki tüketicilerin piyasaya katılmaları teşvik edilmeli. Aksi halde bu evreden sonra yüksek elektrik faturaları asla gündemimizden düşmeyecektir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
