Vitiligo deride yama biçiminde beyaz lekelerle kendini gösteren bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Bu hastalık bütün bedende görülebildiği üzere bölgesel olarak da kalabilir. Kişinin estetik ve ruhsal açıdan olumsuz etkilenmesine yol açan hastalığın yaz aylarında daha da ıstırap yarattığını belirten Cilt Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Burhan Engin, vitiligonun nedenlerini, tedavi yollarını ve hastalar için yaz tekliflerini şöyle sıraladı:
Sebepleri nelerdir?
Hastalık, deriye karakteristik rengini veren melanosit olarak isimlendirdiğimiz hücrelerin bölgesel olarak kaybolması sonucu oluşur. Genetik olabilir. Hastaların akrabalarında vitiligo görülebilir. Besbelli gerilim oluşturan değerli ömür olayları, fizikî yaralanmalar ve güneşe maruz kalmayla da vitiligonun başlangıcının alakalı olduğu düşünülmektedir. Hastalığın oluşumunda sigara üzere deride oksidatif gerilim oluşturan casuslar ve alkol kullanımı da tesirli olabilir. Vitiligo otoimmün bir hastalık olup Hashimoto tiroiditi üzere çeşitli otoimmün hastalıklarla bir arada görülebilir.
Nasıl belirti verir?
Genel olarak bedenin güneş gören bölgelerinde ortaya çıkan beyaz yamalar halinde görülür. Ağız etrafı, göz etrafı, el sırtları, koltuk altı ve genital bölgeler hastalığın yerleştiği alanlardır. Deride renk değişikliği dışında kabarıklık yahut kepek oluşumu görülmez.
Kimlerde dirençli seyreder?
Vitiligo lezyonlarının gidişatı evvelden varsayım edilemez. Mevcut lekelerde büyüme görülebilir, ayrıyeten yeni lekeler oluşabilir. Bizatihi gerileme ne yazık ki enderdir. Yüz, boyun ve gövdedeki lekeler tedaviye yeterli karşılık verirken; dudaklar, eller, ayaklar tedaviye dirençli bölgelerdir.
Hangi tedaviler uygulanabilir?
Vitiligoda uygulanan tedaviler lekelerin büyümesini ve cilt tonundaki renk değişimlerini önlenmeye yöneliktir. Başlangıç tedavisi olarak az sayıda ve küçük lekeler varsa bölgesel tesirli çeşitli kremler kullanılabilir. Bu kremler kortikosteroid içerikli olabilir ve ilgili tabip denetiminde kullanılmalıdır. Daha geniş tutulumlu ve çok sayıda lekeleri olan hastalarda ışık tedavisi olarak bilinen haftada belli günlerde özel aygıtlarla uygulanan fototerapi süreci uygun olabilir. Günümüzde belli merkezlerde uygulanan lazer tedavisi de tedaviye dirençli hastalarda bir alternatif olabilir. Ayrıyeten son periyotta vitiligo tedavisinde bağışıklık sistemi üzerinde hastalığa özel tesirli ilaçlar kullanılmaya başlanmıştır. Toplumsal açıdan zorluk yaşayan hastalarda kalıcı makyaj üzere kozmetik formüller tercih edilebilir.
Bitkisel takviyeler işe fayda mı?
Vitiligoda tedaviye yardımcı olarak aloe vera, gingko biloba, polipodium leucotomos (tropikal eğrelti otu), alfa lipoik asit üzere bitkisel destekler yararlı olabilir. Bu dayanakları öbür tedavilere ek olarak kullanabiliyoruz. Ayrıyeten C vitamini, B12 vitamini, folik asit verilen vitiligo hastalarında lezyonların ilerlemediği ve hatta gerilediği bildirilmiştir.
Nasıl bir hastalıktır?
Vitiligo deri ve bazen dudak üzere mukozal bölgelerde beyazlaşma halinde değişikliklerle giden uzun seyirli bir hastalıktır. Bedenin çeşitli yerlerinde oluşabilir. Ekseriyetle lezyon hudutları besbellidir.
Korunmak mümkün mü?
Vitiligo oluşumunu artırabilen başta emosyonel ve fizikî gerilim olmak üzere güneş maruziyeti, sigara, alkol ve travma olmak üzere tetikleyici faktörlerden kaçınmak, hastalığın gelişimini ve ilerlemesini durdurabilir.
TATİLDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Güneş ışınları vitiligonun beyaz alanlarında yanık oluşturarak hastalığın ilerleme ya da cilt kanseri gelişme riskini artırabilir. Ayrıyeten koyu renkli bölgeler daha da yoğunlaşarak bariz hale gelebilir. Bu nedenlerle bilhassa yaz periyodunda güneşten korunma son derece kıymetlidir. Kesinlikle uzun mühlet güneşlenmekten kaçınmak ve en az 50 faktör güneş esirgeyici kremler kullanmak gerekir. Hastalar öğlen saatleri dışında, güneş ışınlarına uzun mühlet maruz kalmadan denize girebilir.
