Atık pildeki ağır metallerin toprak ve suya karışmaması için ne yapılmalı?
Elektronik eşyalarda ve araçlarda kullanılan pillerin şarj edilebilir ve şarj edilemez olmak üzere ikiye ayrıldıklarını belirten uzmanlar, kullanım ömrünü tamamlamış ya da fizikî hasar sonucu kullanılamayan pillerin ‘atık pil’ olarak tanımlandığını söz ediyor. Akü, batarya ve pillerin etraf için çok tehlikeli olabilecek çeşitli hususlar içerdiğini vurgulayan Dr. Nigar Kantarcı Çarşıbaşı, pillerin bileşiminde kullanılan ağır metallerin insan, hayvan ve bitkilere ziyan verdiğine dikkat çekiyor. Dr. Nigar Kantarcı Çarşıbaşı, atık pillerin alıcı ortamları ziyanlı emisyonlardan korumak, içeriklerindeki ağır metallerin toprağa yahut suya karışmasını önlemek ve bünyelerindeki birtakım pahalı metalleri geri dönüştürerek ekonomik yarar yaratmak hedefiyle geri dönüştürüldüğünü söz ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Kimya Mühendisliği İngilizce Kısım Lider Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Nigar Kantarcı Çarşıbaşı; şarj edilebilen ve edilemeyen pillerin kullanım alanları, pillerin içeriğindeki hususların etrafa tesirleri ve geri dönüşüm metotları hakkında değerli bilgiler paylaştı.
Cıva pilin boşalmasını önlüyor
Pillerin negatif elektrot (anot) ve müspet elektrot (katot) ile iki elektrot ortasında kimyasal tepki sağlayan elektrolitten oluştuğunu söz eden Dr. Nigar Kantarcı Çarşıbaşı, “Bir başka deyişle kimyasal enerjiyi elektrik gücüne direkt dönüştürerek bünyesinde depolayan aygıtlar pil olarak tanımlanıyor. Piyasada farklı özelliklere sahip piller bulunuyor. Piller, ıslak yahut kuru olarak ikiye ayrılıyor. Islak hücreli pillerde elektrolit sıvıdır. Kuru hücreli pillerde ise elektrolit, pasta yahut jel halinde bulunuyor. Piller ayrıyeten içindeki kimyasal tepkileri denetim etmek için diğer kimyasal unsurlar de içeriyor. Örneğin cıva hususu, aşınmayı ve pilin tabiatıyla boşalmasını önlüyor.” dedi.
Piller şarj edilme özelliğine nazaran ikiye ayrılıyor
Pillerin şarj edilebilir ve edilemez olarak sınıflandırmanın mümkün olduğunu belirten Dr. Nigar Kantarcı Çarşıbaşı, “Şarj edilemeyen çinko piller, tv kumandası ve duvar saati üzere düşük güç gerektiren aygıtlarda kullanılıyor. Alkalin piller, kumanda ve saat üzere aletlerin yanı sıra fotoğraf makinesi, tansiyon aleti oyuncak otomobil üzere araçlara uyumludur. Şarj edilme özelliğine sahip olmayan bir başka pil çeşidi olan lityum ise bilgisayar ana kartlarında hafıza pili olarak, elektronik basküllerde, şeker ölçüm aygıtlarında, su sayaçlarında, araba ve kapı kumandalarında kullanılıyor.” dedi.
Dr. Nigar Kantarcı Çarşıbaşı kelamlarına şöyle devam etti:
“Şarj edilebilme özeliğine sahip 4 farklı pil çeşidi bulunuyor. Nikel metal hidrit (Ni-Mh) piller; şarjlı matkaplar, şarjlı el süpürgeleri ve acil aydınlatma panellerinde kullanılıyor. Lityum İyon piller de taşınabilir telefonlarda, dizüstü bilgisayarlarda ve elektrikli arabalarda tercih ediliyor. Tablet bilgisayar ve navigasyon üzere taşınabilir aygıtlar için lityum polimer piller özel boyutlarda üretilip kullanılıyor. Nikel kadmiyum piller ise şarjlı matkaplar, şarjlı el süpürgeleri ve acil aydınlatma panellerinde tercih ediliyor.”
Çevreye ziyanlı ağır metaller içeriyorlar
Kullanım ömrünü tamamlamış yahut uğramış olduğu fizikî hasar sonucu kullanılmayacak duruma gelmiş pillerin ‘Atık Pil’ olarak tanımlandığını tabir eden Dr. Nigar Kantarcı Çarşıbaşı, “Çinko piller, lityum-iyon piller ve alkalin piller atık pil çeşitlerini oluşturuyor. Akü, batarya ve piller etraf için çok tehlikeli olabilecek çeşitli unsurlar içeriyor. Bunun büyük çoğunluğu da çevresel ortamlara ziyan veren ağır metallerden oluşuyor. Pillerin bileşiminde kullanılan ağır metaller ekseriyetle nikel, kadmiyum, bakır, çinko, kobalt ve kurşundur. Bu metallerin birçok insan, hayvan ve bitkilere ziyanlıdır. En büyük telaş ise bu metallerin ya da metabolitlerin besin zincirine girerek yahut direkt suyla insan sıhhatini olumsuz tarafta etkilemesidir. Bu nedenle de bu anılan artıklar gelişmiş ülkelerde büyük bir itinayla ve farklı toplanıyor. Özel artık giderme yahut süreç merkezlerinde fizikî ve kimyasal süreçlere tabi tuttuktan sonra sağlıklı çevresel şartlarda su, toprak, hava ve canlı ortamını olumsuz etkilemeyecek biçimde geri kazanılmak üzere tekrar ekonomik döngüye sokuluyor. Kalan hiçbir işe yaramayan kısmı ise sağlıklı, fenni özel artık depolama yerlerinde depolanıyor.” dedi.
Dönüşümle ilgili yararlı uygulamalar var
Taşınabilir tıptaki atık pillerin geri dönüştürülmesinin 3 temel gayesi olduğunu vurgulayan Dr. Nigar Kantarcı Çarşıbaşı, “Bunlar alıcı ortamları atık pillerden kaynaklanabilecek ziyanlı emisyonlardan korumak, ağır metallerin toprağa yahut suya karışmasını önlemek ve pillerin bünyesindeki kimi pahalı metalleri geri dönüştürerek ekonomik çıkar yaratmaktır. Örneğin Avustralya’da bir firma, atık pillerden mahsuller için kullanılabilen gübre üretiyor. Avrupa’da pil satan mağazalar piller için geri dönüşüm kutusu da bulundurmakla yükümlü. Müşteriler de kullandıkları pilleri bu kutulara atmaya teşvik ediliyor. Bu sayede tüketilen pillerin birden fazla başka atıklara karışmadan geri dönüşüm merkezlerine ulaşabiliyor. Geri dönüşüm metotları, mekanik, hidrometalurjik (kimyasal/fiziksel) yahut pirometalurjik (termal) olabiliyor.” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
