Dünyanın farklı ülkelerinden 104 akademisyenin bir ortaya gelerek iklim değişikliğinin kuşların üremesine tesirlerini incelediği araştırmanın sonuçları Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) isimli bilimsel mecmuada yayımlandı.
Araştırmacıların 104 başka kuş tipindeki dişi bireylerin üremeleri üzerine 1970 ile 2019 yılları ortasındaki global bilgilerden yola çıkarak yaptığı çalışmada elde edilen bulgulara nazaran, kuşların üreme oranındaki değişiklikler tiplere nazaran farklılıklar gösterdi.
Araştırma sonucuna nazaran kuşların yüzde 56,7’sinin üreme oranlarında düşüş, yüzde 43,4’ünde ise artış gözlemlenirken, en çok düşüş göçmen kuşların üremelerinde meydana geldi.
Çalışmada, 20 ve 21’inci yüzyıllarda sıcaklıkların önemli formda arttığı hatırlatılarak, özelikle yağış modellerindeki değişikliklerin, iklim nesillerindeki kaymaların, hayvanların üreme ve kışlama alanlarında çevresel şartlardaki farklılaşmaların ve göç ederken maruz kaldıkları şartlardaki değişikliklerin bu durum üzerinde tesirli olduğu bildirildi.
Göçmen kuşların üreme alanlarına artık daha erken varması ve yiyecek bulabilecekleri en kolay vakit ile üreme için ihtiyaç duydukları en üst düzey güç gereksiniminin zamanlaması ortasında uyumsuzluk yaşanması başta olmak üzere çok hava olayları, çok avlanma ve yiyecek bulma sorununun bu sonuçlar üzerinde tesirli olabileceği vurgulandı.
Göç etmeyen ve göçmen kuşlara nazaran daha küçük olan kuşların ise değişen iklim şartlarına ve iklim değişikliği kaynaklı farklılaşan lokal şartlara daha çabuk adapte olabildiği ve özelikle iklim değişikliği kaynaklı sıcaklık artışlarının bu kuşların üremelerini artırdığı tespit edildi.
Çalışmada kullanılan metotlar ve oranlamalar sonucu global kuş popülasyonundaki yavruların toplam sayısının son 50 yılda düşüş gösterdiği ortaya konurken üremede yaşanan bu düşüşün, ilerleyen yıllarda kuş popülasyonunun devamlılığını tehdit edebileceği ikazında bulunuldu.
“Büyük gövdeli hayvanların bulundukları ortama adaptasyonu daha zor”
Araştırma sonuçlarını pahalandıran OSTİM Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Sanayi Mühendisliği Öğretim Üyesi ve ekolog Prof. Dr. İlhami Kiziroğlu, kuşların temelde ötebilme yetilerine nazaran ikiye ayrıldığını kaydetti.
Ötücü olarak isimlendirilen küçük bedenli kuşların bulundukları ortamın şartlarına çok daha çabuk adapte olabildiğini tabir eden Kiziroğlu, bu kuşların global ısınmadan daha az, ötücü olmayan büyük gövdeli kuşların ise daha fazla etkilendiğini söyledi.
Büyük gövdeli hayvanların hem bulundukları ortama adaptasyonlarının sıkıntı olması hem de çok az sayıda yumurta bırakmaları nedeniyle üremelerinin devamlılığının daha güç olduğuna dikkati çeken Kiziroğlu, “Ekolojide bir kural vardır, aşikâr bir canlı tipinin üremesini sağlayabilmeniz için üreme gücünün de ehil ve kâfi olması gerekiyor. Bu sağlanmadan, rastgele bir canlıyı aşikâr bir alanda çoğaltmanız mümkün değil” diye konuştu.
Değişen şartlara daha kolay adapte olabilen küçük kuşların ayrıyeten yüksek oranda üreme gücüne sahip olduğu, yılda 3-4 sefer kuluçkaya yatabildiği ve her kuluçka periyodunda değerli sayıda yavruya sahip olduğu bilgisini paylaşan Kiziroğlu, şöyle devam etti:
“Mevsimler kayıyor, lakin bu kaymadan küçük kuşlar daha az etkileniyor zira bu kuş çeşitleri yılda esasen birkaç sefer jenerasyon oluşturuyor. Lakin mesela yırtıcı kuşlar, balıkçıllar, karabataklar yılda yalnızca bir kere kuluçkaya yatıyorlar ve hasebiyle kuluçkaya yattıkları devrin, kendi ömür şartları ile senkronize olması gerekiyor.”
Sera gazlarının uzun vakitten beridir dünyanın gündeminde olmasına rağmen hala bu bahiste kıymetli adımların atılamamış olduğu değerlendirmesini paylaşan Kiziroğlu, “Dünyanın global sıcaklığında 1 derece ile 3 derece ortasında artış var. Bu sıcaklık artışı ile Palearktik bölgedeki buz kütleleri ha teğe eriyor. Buzul çağında yaşanan olaylar artık bilakis gelişme gösteriyor. Bunların tesiriyle canlı varlıkların biyolojik ritimlerinde bozulmalar yaşanıyor” değerlendirmesinde bulundu. (AA)
